พญานาค ฤาษีภุชงค์ ปู่พญานาค

ประวัติพญานาค พญานาคแบ่งออกเป็น 4 ตระกูลใหญ่ ดังนี้

1 ตระกูลวิรูปักข์เป็นนาคมีผิวกายเป็นสีทอง ในกำเนิดนาคสี่ตระกูลนี้ พญานาคตระกูลวิรูปักข์นี้ถือว่าเป็นราชาใหญ่กว่านาคทั้งปวง ท้าววิรูปักข์ ซึ่งเป็นหนึ่งในสี่มหาราช ที่ปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาด้านทิศตะวันตก

2 ตระกูลเอราปักถะ เป็นนาคมีผิวกายเป็นสีเขียว

3 ตระกูลฉัพยาปุตตะ เป็นนาคที่มีผิวกายเป็นสีรุ้ง

4 ตระกูลกัณหาโคตรมะ เป็นนาคที่มีผิวกายเป็นสีดำ

นอกจากนี้ ยังได้แบ่งพญานาคออกเป็นตระกูลย่อย ๆ ออกไปอีกถึง ๑,๐๒๔ ชนิด คือพวกสัตว์เลื้อยคลานประเภทงู ทั้งที่เป็นงูเห่า งูจงอาง งูเหลือม และงูทุกชนิดถือว่าเป็นลูกหลานของพญานาคทั้งสิ้น พญานาคแบ่งตามหน้าที่ออกเป็น 4 พวก ตามระดับของนาค คือ

1นาคสวรรค์มีหน้าที่เฝ้าวิมานของเทวดา

2นาคกลางหาว มีหน้าที่ให้ลมให้ฝน

3 นาคโลกบาล มีหน้าที่รักษาแม่น้ำลำธาร

4 นาครักษาขุมทรัพย์มีหน้าที่รักษาขุมทรัพย์ในดิน และป่าไม้ นอกจากนี้พญานาคยังแบ่งออกได้เป็นกามรูปี พญานาค คือ ญานาคที่เสวยกามคุณ อพามรูปี พญานาค คือ พญานาคที่ไม่เสวยกามคุณพญานาคบางพวกมีอายุสั้น บางพวกก็มีอายุยืน อาจจะมีอายุยาวนานเป็นกัลป์ ก็ได้อย่างพญานาคตัวหนึ่งชื่อพญานาคกาละมีอายุยืนยาวมาก ตั้งแต่พระพุทธเจ้ากุสันธะจนถึง พระสมณโคตมะ และจะมีอายุจนถึงพระศรีอาริยะเมตไตย์ ในคัมภีร์ปรมัตถโชติกพมหาอภิธรรมมัตถสังหฏีกา องค์นาคาธิบดีทั้ง 7 องค์ (แต่ละเศียร) นั้น คือ กษัตริย์แห่งเมืองบาดาลที่ปกครอง วังนาคินทร์ต่าง ๆ ซึ่งแต่ละองค์เป็นพญานาคที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบอยู่ในศีลในธรรมแล้วทั้งสิ้น องค์นาคาธิบดีทั้ง 7 องค์ (แต่ละเศียร) มีพระนามดังต่อไปนี้

1 พญาอนันตนาคราช เชื่อว่าเป็นบัลลังก์ของพระวิษณุนารายณ์ปรมนาถ ณ เกษียรสมุทร ๒๘ อนันตนาคราชนั้นมีกายใหญ่โตมหึมา มีความยาวไม่สิ้นสุดมีพันเศียร มักจะแปลงร่างเป็นมนุษย์รูปร่างสวยงาม

2 พญามุจลินท์นาคราช เป็นพญานาคมีอานุภาพมาก อาศัยอยู่ที่สระโบกขรณี ใกล้ต้นไม้มุจลินท์ สายพันธุ์ของพญามุจลินท์นาคราช คือ พญานาค ๗ เศียร ซึ่งสืบสายพันธุ์มาจนถึงพญาศรีสัตตนาคราช (นาคาธิบดีสีสัตตนาคบาดาล) ซึ่งเชื่อว่าเป็นกษัตริย์แห่งพญานาคที่ฝั่งลาว

3 พญาภุชงค์นาคราช เป็นพญานาคที่มีผิวกายเป็นสีเทา มีหงอนและเศียรสีแดง มีเศียร ๑ เศียร เป็นเจ้าวิสุทธิเทวา เป็นพญานาคราชประจำองค์พระศิวะเทพ หรือพระอิศวรเจ้า อยู่ในตระกูลฉัพพะยาปุตตะ

4. พญาศรีสุทโธนาคราช เป็นพญานาคมีผิวกายสีเขียวมรกตมีเศียรสีทอง ๙ เศียร ผู้ครองเมืองหนองกระแสทางฝั่งไทย และมีบริวาร ๕,๐๐๐ ตัว เป็นพญานาคที่ชอบรักษาศีลปฏิบัติธรรม และมาที่วัดพระธาตุพนมเสมอ เป็นเพื่อนกันกับพญาศรีสัตตนาคราชที่ปกครองอยู่ทางฝั่งลาว ต่อมาเกิดการสู้รบกันนานถึง ๗ ปี เรื่องการแบ่งอาหารไม่ยุติธรรม พระอินทร์จึงยุติสงคราม ด้วยการให้พญานาคทั้งสองสร้างแม่น้ำแข่งกัน พญาสุทโธนาคราช จึงพาบริวารไพร่พล อพยพ ออกจากหนองกระแส สร้างแม่น้ำมุ่งไปทาง ทิศตะวันออกของหนองกระแส เมื่อถึงตรงไหนที่เป็นภูเขาก็ คดโค้งไปตามภูเขา หรืออาจจะลอดภูเขาบ้างตามความยากง่ายในการสร้าง พระสุทโธนาคเป็นคนใจร้อน แม่น้ำนี้ จึงคดโค้ง เรียกชื่อว่าแม่น้ำโขง

5. พญาศรีสัตตนาคราช มีความเชื่อว่าเป็นกษัตริย์แห่งพญานาคแม่น้ำโขงด้านฝั่งลาวมีเศียร ๗ เศียร เป็นตระกูลพญานาคที่มีมาแต่ครั้งพุทธกาล มีความใกล้ชิดพระพุทธองค์ และ พระพุทธศาสนาถือว่าเป็นต้นตระกูลแห่งพญานาคทั้งหมด มีบริวาร ๕,๐๐๐ ตัว เป็นพญานาคที่ชอบรักษาศีลปฏิบัติธรรม และมาที่วัดพระธาตุพนมเสมอ เป็นเพื่อนกันกับพญาศรีสุทโธนาคราชที่ปกครองอยู่ทางฝั่งไทย

6 พญาเพชรภัทรนาคราชหรือพญาเกล็ดแก้วนาคราช เป็นพญานาคที่มีผิวกายสีเงินเหมือนแก้ว มีหงอนและเศียรสีแดง มีเศียรเดียว เป็นลูกขององค์อนันตนาคราช

7. พญานาคดำแสนศิริจันทรานาคราช เป็ นพญานาคาราชตระกูลกัณหาโคตมะองศ์สีดำ มีผิวกายเป็นสีดำ อายุเก้าหมื่นปี มนุษย์มีอาวุธทรงฤทธานุภาพ คือ ตรีศูรย์ปกครองอาณาจักร ใต้ทะเลแอตแลนติส ดูแลโซนยุโรปทั้งหมด มีวิมานใต้ทะเลเป็นทองทั้งหมด มีหน้าที่กวาดล้างคนชั่วด้วยการทำ แผ่นดินไหวสึนามิ พายุฝนลมต่าง ๆ คนดีท่านจะให้คณุ มีฤทธิ์เดชชนะศัตรูเมตตามหานิยม ผ่านความเจริญรุ่งเรือง และร่วงโรยของอารยะธรรมมนุษย์มาแล้วหลายครั้ง สำหรับฝรั่ง จะคุ้นเคยท่านในภาพของเทพโปเซดอน ซึ่งในการเทียบชั้นของพญานาคนั้น ให้องค์นาคาธิบดี เทียบเท่า พระเจ้าแผ่นดิน